Büyük İskender'in kayıp kenti

Tapınakları, taş döşeli caddeleri, okulu, tiyatrosu, stadyumu, küçük hamamı, çeşmeleri, suyolu ve limanı ile Alexandria Troas’ta tarihin izlerini sürelim mi? Albanita’nın rehberliğinde, Bordolu Çocuk bir akşamüstü Dalyan’dan Kestanbol’a doğru, güneş ışıklarını takip ediyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Milattan önce 310’da Büyük İskender’in komutanı Antigonos Monophtalmos tarafından ‘Antigoia’ adıyla kurulmuş antik kent için hız göstergesi, tekerlekler ile yarışıyor; araba 2 bin 330 yıl öncesine gidiyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Mutluluk Destinasyonu bu hafta, tarihe satır aralıyor. Dünyanın en büyük hükümdarlarından İskender’in Babil’deki ölümü ile Lysmimakhos tarafından “Troas’taki İskender’in kenti” olarak adı yenilenen Alexandria Troas, aradan 21 yüzyıl geçmesine rağmen hâlâ canlı gibi nefes alıp veriyor. Taşları daha sıcaklığını koruyan antik kentteki, heyecanlı yarışların coşkusu, tiyatrodaki tiratlara karışıyor. Stadyumda gladyatörler, vahşi hayvanları alt etmek için canını ortaya koyarken; hamamdaki buhar ile görüş de kapanıyor sanki. Olimpiyatların nüvesi burada atılıyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

390 hektarlık antik kent boyunca 8 kilometre uzunluğundaki sur duvarları, zamana yenik düşse bile taşları yine de kalıntıların güvenliğini sağlayacak kadar emniyet veriyor. Gün batmak üzereyken İskender’in şehrine gelen Albanita ile Bordolu Çocuk, uğurladıkları güneş ile bir anlamda tarihin de batışına dokunarak, hissederek tanıklık ediyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Anadolu’nun en büyük gymnasium, yani antik jimnastik okullarından birinde sanki yeni yetmelerin neşesi duyuluyor. Çeşmeden akan su, tarihler boyunca kesilse bile, adeta yeniden duyuluyor ve serinlik verirken; yine yolunu buluyor. Eski su yolunu takip ederek, iç limanı aşıp dış limana ulaşıyor. Albanita ile Bordolu Çocuk’un önünde eski çağlar ‘geçit töreni’ yapıyor. Havanın kararması ile eski taşlar ve doğadaki hışırtılar ile baş başa kalan Bordolu Çocuk, tedirginlik hissederken; ona kalpten bağlı olan Albanita ise dile getirilmemiş endişeleri anlıyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Bordolu Çocuk, Roma İmparatorluğu’nun iki şehri İstanbul’un ölümsüzlüğünü korurken; Alexandria Troas’ın onun için kendini feda etmiş olduğunu düşünüyor. Albanita, buranın adının zaten ‘eski İstanbul’ olduğunu kayda düşüyor. Geyikli’ye 3 kilometre mesafedeki Alexandria Troas’ı, Büyük İskender ve Sezar’ın ‘imparatorluk başkenti’ yapmak istediğini anlatan Albanita, “Ancak İstanbul baskın çıkıyor” diyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Burada bir parantez açarak, Helenistik Dönem’deki dünya ve bulunduğumuz yerin önemi hakkında birkaç ansiklopedik bilgi not edelim. Büyük İskender’in ölümü sonrası komutanları imparatorluğu paylaşıyorlar. Birçok değişiklik de böylece beraberinde geliyor. ‘Tek gözlü’ lakaplı komutan Antigonos, o dönem ‘Antigoia’ denilen Alexandria Troas’ı kendi isminden mülhem, Ege’nin tek egemen kenti yapıyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Gargara, Hamaxitos, Kebren, Kolonai, Larisa, Neandria ve Skepsis gibi kentler, Antigoia’ya; yani Alexandria Troas’a bağlanıyor. Şehrin önemi o kadar artıyor ki; küçük ölçekli kentler boşaltılarak; yaşayanlar, ‘göç politikası’ gereği Alexandria Troas’a taşınıyor. Helenizm merkezi bir anda “Alexandria Troas” oluyor; aslında Antigoia oluyor. İşte Albanita ile Bordolu Çocuk, tam 21 yüzyıl sonra milyarca insan arasından bu tarihi toprakları gelip buluyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

İskender’in topraklarını paylaşan komutanları, Antigonos, Ptolemaios, Seleukos ve Lysimakhos’un hanedanları çok geçmeden birbirleriyle çatışıyorlar. Antigoia’nın da kaderi burada değişiyor, Alexandria Troas’a dönüşüyor. Sadece dokuz yıl içinde Antigonos’un orduları, Afyon-Konya yolu üzerindeki İpsos’ta, Lysimakhos ve Seleukos’un ordularına yeniliyor. Antigonos ölürken; kent de “Alexandria Troas” adıyla Lysimakhos’un egemenliğine giriyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Parantezi kapatarak; haddi aşmadan Albanita’ya sözü bırakırsak, ‘İstanbul’ hikâyesi ile ilgili sözleri şöyle tamamlanıyor: “İskender ve Sezar’ın Roma başkenti yapmak istemesinden olacak ki; Alexandria Troas, Augustus’un imparatorluğu ile hareketleniyor. Helenistik kalıntılar üzerine tapınaklar yapılıyor. Anadolu’dan Avrupa’ya misyonerlik Troas Limanı’ndan açılıyor.”

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Öte yandan Hadrianus Dönemi’nde Kaz Dağları’ndan Alexandria Troas’a devasa kemerler ile su taşınıyor. Hamamlarda “termal sular” şifa dağıtıyor. Tarih sayfalarına bakılacak olursa; Roma İmparatorluğu’ndaki en büyük hamam, burada inşa ediliyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Alexandria Troas’ın Constantinople’ün gölgesinde kalmasını ve gün geçtikçe önemini yitirerek, bugün artık İstanbul’un yanında “taş kalıntı” durmasının yolunu Konstantinus açıyor. Tercihini İstanbul’dan yana kullanıp iki şehrin kaderi ile dünyanın da gidişatını şekillendiriyor aslında… Hatta İstanbul’a yakınlığı yüzünden, ‘yeni başkent’ yanında baskın gelmemesi için buradaki tarih, dini yapılar tahrip ediliyor. Alexandria Troas adeta yağmalanıyor. Öyle ki; oradan getirilen parçalar İstanbul’un imar faaliyetlerinde kullanılıyor. Eğer kalpleriniz ile gözlerinizden ötesini görmeyi biliyorsanız; Eminönü’ndeki Yeni Camii’de bugün bile Alexandria Troas’tan getirilen parçaları görebilirsiniz.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

‘Alexandria Troas’ izlenimleri sonunda Bordolu Çocuk, Neandria Kapısı’nda Albanita’ya hiç ayrılmamacasına sarılıp dudağına bir ateşli öpücük bırakıyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Alexandria Troas’ın eski ihtişamına saygıyla, tarihi taşlarına dokunarak, yeniden konakladıkları Geyikli’ye dönerken; Albanita ve Bordolu Çocuk, rüzgara karışıyor.

Alexandria Troas / Mutluluk Destinasyonu

Siz de İstanbul’dan “6 saatlik” bir yolculukla, tarihin akışı eğer farklı seyretseydi; bugün Constantinople’ün yerine ‘dünya başkenti’ olacak Alexandria Troas’ı bir görün.