Geleceğini arayan ülke: Bosna Hersek

Barış içinde kendi halinde huzurla yaşamak isteyen Bosna Hersek’te sizi duygulu bir yolculuğa davet ediyoruz. Yere basarken, vatan toprağının ağırlığını hissedeceğiniz bu diyarda, nice güzelliklerin ardındaki hüzünlere de tanıklık edeceksiniz.

Bosna Hersek / Mutluluk Destinasyonu

İçinden 7 devlet çıkaran Yugoslavya’dan büyük acılar, büyük bedeller ödeyerek bağımsızlığını kazanan Bosna Hersek, bu haftaki gezi durağımız...

Boşnakların kalabalık olarak yaşadığı topraklarda Sırplar da azımsanmayacak kadar fazla… Az sayıdaki Hırvatlar ile Yugoslavlar da diğer etkin motifleri oluşturuyor. Yanı sıra ‘Ortodoks, Katolik, Protestan’ mezhebi kökenlerin birleştiği Hristiyanlık, 51 bin kilometrekarelik topraklarda Müslümanlığa ağır geliyor.

Bosna Hersek / Mutluluk Destinasyonu

Aralık 1995’te Paris’te imzalanan anlaşmayla bin 500 kilometrelik sınır uzunluğunun sadece 23 kilometre kadar bir kısmı, yani koca Adriyatik’te ayağını suya sokabilecek kadar bir alan deniz hududunu oluşturuyor. Balkanlar’ın ortasında sıkışıp kalmış ülke, geçmişte uzun yıllar görkemli ve mağrur şekilde yaşamıştı oysa.

Yemyeşil Bosna Hersek, tertemiz akarsu ve gölleri, bol ağaçlıklı doğasıyla bir parça İsviçre’yi anımsatıyor misafirlerine… Adriyatik Denizi’nden aldığı pay, zenginliği açısından fikir veriyor belki; ama içimizi acıtan asaleti başka… Soykırım unutulmazken, savaşın izleri de hâlâ canlı duruyor. Biraz ‘Türk ve Rum’ diye ayrılan Kıbrıs’a benzeyen Bosna Hersek’te Müslümanların yaşadığı Saraybosna Bölgesi masumiyet yüklenirken; Hristiyanların yaşadığı Banja Luka ise modernite taşıyor. Saraybosna bir Anadolu şehri olarak dikkat çekerken; buna karşılık Banja Luka da Avrupai görünümüyle fark ediliyor.

Bosna Hersek / Mutluluk Destinasyonu

Kan donduran zulümleriyle soğuk duygular hissettiren Bosna Hersek, beri taraftan tarifsiz vahşet ve gözyaşlarına dayanmış olmasının getirdiği sıcaklık ile de yakıp kavuruyor. Boşnakları, Balkanlar’daki insanları tanımak istiyorsanız eğer, tam tanımı da böyle olabilir belki de; dışarıdan soğuk görünseler bile içleri sıcacıktır, yürekleri yufka gibi…

İçleri, derinliği hüzün; dışı mutluluktur Bosna Hersek. Yaşlıları bile süslenip püslenip sokaklarında gezer, meşhur börekçileri neşeyle dolar taşar. Yaşanmışlık ve acıların getirdiği izler, sıcaklık ile örtülmüş buralarda… Basit düşünen, rahat ve güzel insanları, yaz aylarında yeşiller içinde kış mevsiminde ise beyazlar içinde yaşamayı sürdürmekte, hiçbir çabanın asla boşa gitmeyeceğini, sonunda kazanmanın muhakkak olduğunu bilerek…

Bosna Hersek / Mutluluk Destinasyonu

Bosna Hersek’te tuhaf olabilecek bir not ise ikindi namazından sonra dükkanların kepenkleri indirilmesi olarak fark edilebilir. Esnaf, hava kararmadan evinin yolunu tutacaktır ki; cebinde börek alacak kadar parası olması onlar için kafîdir, çünkü Boşnaklar kanaatkârdır, sebatkârdır. Bosna Hersek’te saçları boyasız, bakımsız kadın görmeniz de çok olağan değildir. Zira onlar savaş yıllarındaki yaşadıkları ağır travmaları böyle bastırıyor, yaraları hâlâ açık olsa dahi… Hüzünlü bir ülke Bosna Hersek, makyajından bile acı akıyor.

Bosna Hersek / Mutluluk Destinasyonu

Mermi izleriyle dolu binaları, park ve bahçelerinde, hatta futbol sahalarında bile ‘şehitlikleri’ ile, caddelerindeki sembolik kan izleriyle Bosna Hersek, direniş ve ülke sevgisi sembolü olarak duruyor Bulgaristan ve Sırbistan’ın ötesinde…

Bosna Hersek / Mutluluk Destinasyonu

Butmir Bölgesi’ndeki ‘Umut’ isimli Savaş Tüneli görülmesi gerekir. Sida Kolar adındaki bir kadın evini bağışlar ve aylarca kazılarak açılan tünel insanlar için bir kaçış yolu olur. “Bosna’nın ağzı” da denilen buradan yiyecek, içecek, mühimmat geçirilir ve iletişim için de kullanılır.
Neretva Nehri üzerindeki Mostar Köprüsü de Kanunî Sultan Süleyman Dönemi yadigarı. Albanita, “Mimarı kim?” diye sordu. Bütün bilmişliğim ile “Mimar Sinan” dedim; düzeltti:
Hayır, Mimar Hayrettin. Mimar Sinan’ın talebesi.

Bosna Hersek / Mutluluk Destinasyonu

1566’da “Taş Kesilmiş Ay” biçiminde inşa edilen köprü, 1992’de Sırplar tarafından tahrip edilirken; bir yıl sonra Hırvatlar tarafından tamamen yıkılmıştı. 2004’te Türklerin yeniden inşa ettiği Mostar, 2005’te Dünya Mirası Listesi’ne girerek ihya edildi.

Bosna Hersek / Mutluluk Destinasyonu

Bakırcılar Çarşısı, Gazi Hüsrev Bogava Camii, Saat Kulesi, İsa Katedrali de görülmesi gereken adresler olarak sıralanabilir. Buralarda Osmanlılar’ın izleri hissedilirken; Yugoslavya’yı Nazilere karşı ayakta tutan Tito’nun konuşma yaptığı yerdeki ateş hâlâ yanıyor. Partizanlar her gün oraya çiçek bırakmayı bir vefa borcu olarak görüyor.

Buna Nehri ve buradaki Blagay Tekkesi’ni de gezmelisiniz. Ahşap süslemeleri ve hamamıyla tam bir tarih mirası… Begova çorbası, Saraybosna kebabı ve Boşnak kahvesini de tatmadan dönmeyin.